عسل جوان

مقاومت به كم آبي

محدوديت منابع آب شيرين جهت توليد محصولات زراعي و باغي و تكيه اقتصاد ملي بر ارزآوري ، سرمايه گذاران ،

حاضر نيستند روي توليد محصولات زراعي و دامي و صنايع وابسته كه استمرار توليد همه ساله آنها هيچ تضميني

به خاطر كمبود آب در اقليم خشك ايران ندارد سرمايه گذاري كنند ،

در نتيجه سرمايه گذاري سنگين كه مي تواند گره گشاي ده ها مشكل اين بخش از توليد باشد ، هرگز انجام نمي گيرد .

بنابراين در گستره ي اقليمي ايران صرف نظر از نوار باريكي در شمال كشور و استان

خوزستان اكثر مناطق كشور از نظر آب شيرين كافي جهت مصارف كشاورزي با كمبود شديد

مواجه هستند در قسمت اعظم  مناطق كه كشاورزي انجام مي گيرد

آبياري با آب با پ.هاش بالاي 7/5 انجام مي شود كه عملا به دليل ايجاد محدوديت هاي بي شمار در جذب

و انتقال مواد خوراكي امكان دستيابي به عملكرد كمي و كيفي بالا را غير ممكن ساخته است.

مقاومت به كم آبي

در اين بين كشت و كار گياهاني كه مصرف آب شيرين آنها در مقايسه با ساير گياهان كمتر باشد از اولويت ملي در برنامه ريزي برخوردار مي باشد

به عنوان مثال كشت برنج در مناطق مركزي ايران همچون استان اصفهان يكي از اشتباهات فاحش و نشانه عدم وجود

برنامه ريزي در مديريت منابع آب شيرين در كشور مي باشد .

اين در حالي است كه اگر زراعت زعفران در استان اصفهان جايگزين زراعت برنج گردد

با 5 درصد آب مصرفي زراعت برنج مي توان محصول اقتصادي 3 برابر ماحصل زراعت

برنج برداشت كرد . نتيجه نهايي در مقايسه با كشت و كار برنج ، زراعت زعفران 60 برابر از راندمان آب بالاتر برخوردار مي باشد .

اين ويژگي انحصاري فقط در اختيار زراعت زعفران مي باشد ، چون اين محصول استثنائي دوره ي رشد و نمو

را از آبان ماه شروع و تا اواخر ارديبهشت ماه ادامه مي دهد ،

در حقيقت فقط چند دفعه آبياري در فصل پائيز و زمستان كه هيچ مزرعه يا باغي به آبياري نياز ندارد و به اندازه ي كافي آب جهت آبياري موجود مي باشد.

سازگار با عوامل اقليمي ايران خصوصا نوسانات دمائي

ايران به دليل قرار گرفتن در كمربند خشك كره زمين داراي محدوديت در زراعت آبي است،

كمبود آب در ايران يكي از چالش هايي است كه آينده ي كشاورزي ايران را به شدت به مخاطره افكنده است .

اقدامات وزارت نيرو و سازمان هاي آب منطقه اي و فشار مداوم بر كشاورزان

جهت نصب كنتورهاي آب و تهديد مكرر به كنترل و نظارت بيشتر بر استحصال آب براي مصارف كشاورزي ،

يكي از نگراني هاي عمده كشاورزاني است كه اگر چه براي خريد و حفر چاه

سرمايه گذاري سنگين نموده اند اما هيچ اطميناني به آينده ندارند

آيا سفره هاي آب زيرزميني تا سال هاي آينده تداوم خواهد داشت ؟

آيا قوانين جديد مانع استحصال آب براي آبياري مزارع نخواهد شد ؟

همه اين دغدغه ها مرتبط با عوامل اقليميو خصوصا آب باعث مي شود

كه به ويژگي هاي انحصاري گياه زعفران كه با شرايط آب و هوايي ايران تطبيق كامل خصوصا از نظر نياز به آب دارد ،

توجه بيشتري شود و برنامه ريزي همه جانبه و گسترده تري در خصوص زراعت زعفران انجام پذيرد

اين گياه به دليل رشد و نمو در فصل پائيز و زمستان و عدم نياز به آب در فصل تابستان عملا گياهي شاخص براي دفاع اقليمي ايران مي باشد .

سازگار با عوامل اقليمي ايران خصوصا نوسانات دمائي

همچنين قابليت تحمل افت دما به دليل برخورداري از ويژگي هاي فيزيولوژيكي خاصي از جمله شكل برگ ،

ساقه و كورم اين گياه را در رده ي گياهاني قرار داده است كه هيچ صدمه اي از نوسانات افت دما در اوائل فصل بهار يا اوائل پائيز نمي بيند ،

چرا كه رشدو نمو اين گياه بسته به نقاط مختلف جغرافيايي كشور از اوائل آبان شروع

و تا اواسط ارديبهشت ماه ادامه مي يابد و از آنجا كه برداشت گل در اواسط پائيز انجام مي گيرد .

قابليت كشت و كار زراعي و تزئيني

گياه زراعي زعفران از جمله نادرترين محصولاتي است كه مي تواند جنبه ي زراعي و تزئيني داشته باشد .

كم نيستند افراد علاقه مندي كه در كشور هاي اروپايي از جمله انگلستان و

ساير نقاط جهان كه همه به لحاظ جنبه هاي تفنني  تعدادي كورم زعفران را از فروشگاه هاي داراي مراكز خريد

با امكانات باغ و باغچه خريداري و شخصا در گلدان درون منزل يا باغچه خود مي كارند

و هم از شكل و ظاهر زيباي گل زعفران و هم عطر و بوي آن در فضاي منزل و باغچه استفاده مي برند و هم كلاله هاي زيباي زعفران

را به عنوان زعفران تازه و ارگانيك مورد مصرف قرار مي دهند .

قابليت كشت و كار زراعي و تزئيني

از آنجا كه دوره ي گل دهي اين گياه زراعي و تزئيني حدود 20 روز است ،

اين دوره ي گل دهي طولاني حائزارزش مي باشد از آنجا كه توليد ساليانه زعفران جهان حدود 500 برآورد مي گردد و ارزش اين مقدار توليد معادل 2/5 ميليارد دلار مي باشد

كه گياه زعفران را در رده ي گياهان زراعي مهم از جمله در كشور ايران با توليدي بالغ بر 400 تن ساليانه قرار مي دهد ،

در بين محصولات زراعي ايران كمتر گياهي توان ايفاي  نقش مشابه در اقتصاد ملي و ارزآوري با زعفران وجود دارد .

قابليت كشت و كار زراعي و تزئيني توام در حقيقت از امتيازاتي است كه مي تواند

به توسعخ ي دامنه كشت و كار اين محصول ختم شود .

با اندكي تامل در امتيازات انحصاري گل به عنوان محصول قابل برداشت در مي يابيم

كه از جهات مختلف گل زعفران مي تواند مورد استقبال و اقبال عموم مردم از توليدكننده تا مصرف كننده قرار گرفته و همان گونه كه مصرف زعفران مي تواند فرحبخش و نشاط آور باشد ،

تماشاي گل و پخش عطر و بوي گل آن در مزرعه و كارخانه و فروشگاه باعث شادي و ايجاد روحيه ي مثبت و انرژي زا در افرادي شود كه با گل زعفران سرو كار دارند .

زعفران،محصول اصلي اقتصادي

محصول اصلي اقتصادي گياه زراعي زعفران فقط گل اين گياه مي باشد كه به دلايل زير از ديدگاه توليد محصولات زراعي حائز اهميت مي باشد .

1 – توليد گل ، رشد زايشي در ابتداي فصل رشد و نمو و سپس رشد رويشي.

2 – گل كوچك ولي ارزشمند كه برداشت و حمل و نقل آن آسان و داراي حجم زياد نمي باشد .

3 – قابليت نگهداري گل براي مدت 2 تا 3 روز و امكان حمل ونقل جهت فرآوري از منطقه اي به منطقه اي يا از كشوري به كشور ديگر .

زعفران،محصول اصلي اقتصادي

4 – امكان برداشت با دست بدون نياز به تكنولوژي خاص در كشور هاي جهان سوم فاقد تكنولوژي .

5 – سهولت برداشت گل به توسط كودكان ، زنان ، افراد معلول ، كهنسال و استفاده از نيروي كار ارزان .

6 – عدم نياز به مهارت خاص در برداشت گل و عدم زخمي شدن دست ها در برداشت .

7 – مورد علاقه بودن تمام اقشار جامعه به دليل عدم ايجاد گرد و خاك در زمان برداشت .

8 – فرحبخشي عطر و بو هنگام برداشت گل در صبح زود.

9 – نرم و لطيف بودن گل و نداشتن هيچگونه خار و صدمه نديدن دست هنگام برداشت گل حتي توسط كودكان.

10 – امكان شركت ساكنين شهر ها حتي متخصصين هنرمندان ، دانشجويان ، دانش آموزان و خانم هاي خانه دار به توليد اين محصول به دليل سرو كار داشتن با گل .

11 – تاثير روحي و رواني مشاهده و سرو كار داشتن در برداشت با گل خوشبو و خوشرنگ بر توليدكنندگان و برداشت كنندگان گل .

12 – اثرات رايحه بخش به محيط زيست اطراف مزارع داراي گل زعفران خصوصا طبيعت خشن حاشيه كوير و مناطق صنعتي و فاقد گل گياه در ايران .

13 – اثرات زيباسازي بر محيط زندگي روستائيان و شهر ها .

14 – جذب پرندگان زيبا به مزارع زعفران .

15 – كمك زيست محيطي به زنبور ها در فصل سرد .

توصيه هايي براي خريد عسل مرغوب ادامه
4 – مخمر هاي عسل در دماي كمتر از 11 درجه سانتي گراد رشد نمي كند

يعني نگهداري عسل در اين دما آن را از تخمير محافظت مي كند

البته نگهداري عسل در دماي 38 درجه سانتي گراد نيز مي تواند

از تخمير آن جلوگيري كند ولي در دراز مدت به كيفيت آن صدمه مي زند

زيرا نگهداري عسل در حرارت بالا كيفيت عسل را از بين مي برد .

به طور كلي  بايد توجه داشت كه :

-كليه عسل ها محتوي مخمر هاي غير مضر براي انسان هستند .

-عسل هايي كه بيش از 17 درصد رطوبت دارند

احتمالا و آنهايي كه بيش از 19 درصد رطوبت دارند حتما ، تخمير مي شوند .

توصيه هايي براي خريد عسل مرغوب ادامه

-براي جلوگيري از تخمير بايد عسل را حرارت داده و آن را به مدت نيم ساعت در دماي 63 درجه سانتي گراد قرار داد

تا كليه مخمر هاي آن  از بين رفته و تخمير صورت نگيرد .

البته امروزه از روش هاي جديدتري مانند استفاده از يو وي براي از بين بردن مخمر هاي عسل استفاده مي كنند .

-عسل در زمستان تخمير نمي شود زيرا دماي كمتر از 11 درجه سانتي گراد از تخمير عسل جلوگيري مي كند .

-بعد از شكرك زدن عسل احتمال تخمير افزايش مي يابد.

-گاهي در شرايط مناسب براي رشد مخمر ها ، تخمير عسل حتي مي تواند در شان قبل از درپوش گذاري انجام شود .

5 – مسئله اي كه بسيار مهم است و هنوز به صورت شبهه اي براي بسياري از مشتريان عسل باقي مانده شكرك زدن عسل است بايد توجه داشت

كه اكثر عسل ها پس از مدتي شكرك مي زنند البته زمان شكرك زدن عسل با توجه به نوع گياه و ميزان و نوع ذرات موجود در عسل و غيره فرق مي كند

به طوري كه بعضي عسل ها بعد از چند هفته ، چند ماه و چند سال شكرك مي زنند و براي مايع كردن عسل شكرك زده بايد ظرف عسل نيم ساعت در دماي 65 تا 70 درجه سانتي گراد قرار گيرد .

مشتريان عسل در بعضي كشور ها عسل هاي شكرك زده يا كرمي بيشتر مي پسندند

و زنبورداران اين عسل ها را در بسته بندي هاي مختلفي به بازار عرضه مي كنند .

توصيه هايي براي خريد عسل مرغوب

روش هاي مرسوم در فرهنگ عوام براي تشخيص عسل طبيعي از تقلبي پشتوانه علمي نداشته و روش هاي صحيح و قاطعي نيستند

البته اين مسئله يك امر طبيعي است زيرا عسل داراي خصوصيات پيچيده اي بوده

و نيز تحت تاثير مستقيم شرايط محيطي قرار مي گيرد

به طور مثال در محيط گرم به سادگي روان شده

و در محيط سرد بسيار سفت و چسبنده است همچنين در محيط مرطوب به راحتي رطوبت جذب مي كند

و در محيط خشك رطوبت آن كاهش مي يابد نور مستقيم خورشيد نيز به سادگي تركيبات آن را تحت تاثير قرار مي دهد .

توصيه هايي براي خريد عسل مرغوب

بنابراين تشخيص عسل طبيعي مرغوب توسط خريداران ،

بدون استفاده از وسايل آزمايشگاهي كار مشكلي است البته زنبورداران و افرادي كه با فرآوري عسل سروكار دارند

تشخيص تجربي نسبتا خوبي دارند ولي هنوز روش ساده اي براي مردم وجود ندارد

كه بتوانند به راحتي عسل تقلبي را از طبيعي تشخيص دهند البته در آزمايشگاه با دستگاه هاي ساده ،

مرغوبيت و صدمات مختلفي كه به عسل وارد شده قابل اندازه گيري است .

ولي براي اين كه يك ديد كلي براي همه مشتريان عسل ايجاد شود

و دقت آنها براي خريد آن افزايش يابد بايد نكات زير مورد توجه قرار گيرد :

1 – عسل را از فروشگاه هاي معتبر خريداري نماييد .

به خصوص فروشگاه هايي كه خود زنبوردار بوده و عسل توليدي خود را ارائه مي نمايند و شما از سابقه فعاليت آنها مطلع هستيد .

2 – به خصوص اگر عسل را از دست فروش ها خريداري مي نماييد توجه كنيد كه برچسب آن كه بايد محتوي نام و نشاني شركت توليدي ،

شماره پروانه بهداشتي ، وزن و غيره باشد .

3 – برخي مردم ميزان رطوبت و مرغوبيت عسل را به وسيله برگرداندن

شيشه عسل و سرعت بالا و پايين رفتن حباب داخل شيشه و برخي نيز به وسيله ميزان كش آمدن عسل اندازه گيري مي كنند بايد توجه داشت كه اين روش ها دقيق نبوده

زيرا شرايط محيطي به خصوص دما تاثير زيادي بر روي عسل داشته به طوري كه در محيط گرم روانتر و در محيط سرد سفت تر است .

ادامه ي مطلب در پست بعدي...

شناسايي ميكروسكوپي عسل

اغلب زنبورداران با عسل هايي مواجه مي شوند كه از منشاء آن ها بي اطلاع هستند

و به دلايل زيادي تمايل دارند كه گل منبع اين عسل ها را بشناسند .

بهترين روش شناخت منشاء عسل تشخيص گرده ها در عسل است .

يكي از دلايل شناخت منبع عسل عبارتند از :

دستيابي به منابع عسل هايي با طعم خوب ، رنگ منحصر به فرد و مورد پسندمشتريان  كه در نتيجه زنبورداران مي توانند براي به دست آوردن

عسل بيشتر از اين گل ها زنبور هاي خود را به منطقه تجمع آنها منتقل نمايند .

و نيز شناسايي منابع عسل هايي با طعم نا مطلوب تا زنبور داران كندو هاي خود را به مناطق تحت پوشش اين گل ها منتقل نكنند .

به هر حال با تشخيص عسل هاي مرغوب عسل هايي با مارك هاي تقلبي نيز شناسايي خواهند شد .

معمولا اين روش شناسايي منبع عسل صد در صد درست نبوده مجموعه اي از فاكتور ها مانند رنگ ، طعم ، محل و آناليز شيميايي عسل مانند انواع قند ها و نسبت آنها همراه تشخيص نوع گرده براي تعيين صد در صد منبع عسل موثرترند .

شناسايي ميكروسكوپي عسل

جمع آوري مستقيم گرده از زنبور آسان تر از جدا كردن دانه هاي گرده عسل است . دانه هاي گرده معلق در عسل را به روش زير مي توان جدا كرد :

ابتدا نمونه عسل را با نسبت بيست به يك با آب رقيق مي كنيم

و آن را در دستگاه سانتريفيوژ با سرعت 3500 دور در دقيقه براي مدت ده دقيقه قرار مي دهيم

براي حذف پروتئين ها و كربوهيدرات هاي سطح گرده نمونه را شستشو مي دهيم .

سپس براي بررسي ميكروسكوپي نمونه گرده را روي يك لام قرار داده رنگ آميزي مي كنيم .

ولي معمولا تشخيص دقيق نوع گرده به وسيله ميكروسكوپ نوري امكان پذير نبوده

ولي ميكروسكوپ الكتروني جزئيات مورد نياز را مشخص مي نمايد

متاسفانه اكثر مردم به اين دسترسي ندارند.

تشخيص عسل تقلبي

براي شناسايي عسل هاي تقلبي ابتدا بايد روش هاي ارزيابي عسل را كه مشتمل بر روش هاي آزمايشگاهي پيچيده ، روش هاي آزمايشگاهي ساده و روش هاي تجربي است بشناسيم .

روش هاي آزمايشگاهي جديد به روش ايزوتوپ در بخش قبلي توضيح داده شد ولي در اينجا مي خواهيم با روش هاي ساده تر آشنا شويم .

به طور كلي در بحث سلامتي عسل همواره بايد مسئله كيفيت و چگونگي كنترل آن در نظر گرفته شود.

ارزشيابي عسل

براي ارزشيابي يا كنترل كيفيت عسل چه خصوصياتي را بايد بررسي كنيم ؟

در گذشته جواب هاي متفاوتي به اين سوال داده شده است

آزمايش ارگانولپتيك بو و مزه عسل براي بررسي طعم و رايحه آن به آزمايش كيفيت عسل وابسته است.

كيفيت عسل به خصوص به عوامل زير بستگي دارد :

1 – رنگ عسل :معمولا عسل هاي روشن طعمي ملايم و عسل هاي تيره طعمي تند دارند

ايراني ها عسل هاي متمايل به قرمز را نسبت به روشن ترجيح مي دهند اين عسل ها معمولا داراي مواد آروماتيك و مواد معدني بيشتري هستند در حالي كه بعضي كشور ها به خصوص  آمريكايي ها عسل روشن با بوي ملايم را مي پسندند.

به طور كلي رنگ براي درجه بندي عسل ها نقش مهمي دارد .

تشخيص عسل تقلبي

2 – طعم عسل كه معمولا به منبع شهد بستگي دارد .بدون شك ميزان آب موجود در عسل نقش مهمي در ارزيابي كيفيت عسل دارد .عسل هاي داراي آب زياد تمايل به ترش شدن و فاسد شدن داشته و بو ومزه كمي دارند همچنين ، دانه هايي به طور منظم در آنها ايجاد شده و هنگام ذخيره به دو لايه مجزا تقسيم مي شوند .ميزان رسيده بودن عسل علاوه بر مقدار آب به فعاليت آنزيمهاي متعددي مانند دياستاز و اينوتاز بستگي دارد ، اينورتاز اختصاصي ترين آنزيم عسل است .

عسلك چيست ؟

عسلك يا شهد گياهي مايع شيريني است كه توسط زنبور عسل و بعضي

حشرات مكنده به ويژه شته گياهان و حشرات پولك دار كه از گياهان تغذيه مي كنند

استخراج شده و ذخيره مي شود كه نسبت به عسل از طعم و كيفيت كمتري برخوردار است .

اروپائيان برخي انواع عسلك را غذايي بسيار لذيذ مي دانند

به طوري كه مجموعه اي از مورچه ها را در برخي جنگل ها براي توليد عسلك نگهداري مي كنند .

عسلك در زمان كمبود شهد اهميت بيشتري داشته و

احتمالا روي برگ درختاني مانند بلوط ، راش ، سپيدار ، باقي مانده سوخته مواد آلي ،

نارون ، گردوي آمريكايي ، افرا، سدر ، صنوبر ، درختان ميوه و غيره يافت مي شود .

قند هاي عسلك به مراتب پيچيده تر از قند هاي عسل بوده زيرا دو نوع آنزيم از حشرات مكنده و زنبور عسل در توليد آن دخالت دارند .

بسياري از محققين قند هاي عسلك را با استفاده از روش هاي مختلف تجزيه كرده اند .

عسل هاي مصنوعي شيره گياهان

اين عسل ها مواد و تركيباتي شبيه عسل طبيعي داشته كه از تغليظ آب ميوه ها به طريق مصنوعي و صنعتي به دست مي آيند

و بدون دخالت زنبور از قند نيشكر و ميوه هاي شيرين مانند خربزه ، هندوانه ، كدوي تنبل و خرما توليد مي شوند .

اين روش در ايران متداول نبوده ولي در بعضي كشور ها مرسوم است .

در سال هاي اخير طرح تحقيقاتي توليد عسل از خرما آغاز شده است .

عسلك چيست ؟

عسل خرما براي نخستين بار در سال 70 توسط موسسه تحقيقاتي مهندسي زراعي وزارت كشاورزي از خرماهاي ضايعاتي درجه 3 و 4 توليد و به مردم عرضه شد .

اين عسل عصاره تغليظ شده خرما مي باشد

كه از طريق عمليات فيزيكي ازنظر رنگ ، عطر و مزه فرآوري شده و تمام تركيبات ناشناخته آن در آزمايشگاه مشخص شده است .

عسل تقلبي چيست ؟

عسل به علت خواص بسيار زياد و جايگاه ويژه اش در بين مردم از قيمت نسبتا بالايي برخوردار است .

اين مسئله باعث شده تا سود جويان به توليد عسل هاي تقلبي نمايند .

حداقل به مدت يك قرن از شربت براي توليد عسل تقلبي به عنوان ماده افزودني استفاده مي شد

و به خصوص در اروپا و آمريكا به جاي عسل به فروش مي رسد .

براي شناسايي عسل تقلبي تركيبات شيميايي عسل مانند قند ها و ساير اجزاء آن مورد آزمايش قرار مي گرفت

تا اين در اوايل دهه 1970 شربت ذرت با ميزان فروكتوز بالا قيمتي پايين در بازارهاي آمريكا به فروش رسيد،

كه از نظر قند شباهت زيادي به عسل داشته و با روش هاي موجود قابل تشخيص نبود.

كاربرد روش اندازه گيري نسبت ايزوتوپ كربن پايدار امكان شناسايي اين گونه توليدات تقلبي را فراهم آورده است.

انواع عسل تقلبي

به طور كلي عسل تقلبي مي تواند به روش هاي گوناگوني توليد شود كه در زير به شرح آنها مي پردازيم .

1– بخشي از عسل تقلبي است .

الف – با استفاده از زنبور:در اين با استفاده از زنبور عسل به وسيله توليد عسل هاي عسلك و نيز تغذيه مصنوعي زنبوران با شربت قند و آب ميوه ها عسل مصنوعي يا تقلبي توليد مي شود .

ب – بدون استفاده از زنبور :در اين روش مستقيبا عسل طبيعي با مواد گلوكزي و شيره هاي ميوه مخلوط شده و عسل تقلبي توليد مي گردد .

عسل تقلبي چيست ؟

2 – عسل صد در صد تقلبي

در اين روش مصنوعي از شيره ميوه هايي مانند خرما ، توت و غيره توليد شده و يا از مواد گلوكزي مواد نشاسته اي و غيره ساخته مي شود كه اين عسل ها به هيچ وجه عطر و طعم مطبوع عسل واقعي را ندارند .